«أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ»
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ * رَبِّ اشْرَحْ لی صَدْری * وَ یَسِّرْ لی أَمْریَ * وَ احْللْ عُقْدَهً مِنْ لِسانی * یَفْقَهُوا قَوْلی»[۱].
«الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ العَالَمینَ وَ الصّلَاهُ عَلَی خَاتَمِ الْمُرْسَلِینَ طَبِیبِنا حَبیِبنَا شَفِیعِ ذُنوبِنَا أَبِی الْقَاسِمِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الْمَعْصُومِینَ سِیَّمَا الْحُجَّهُ بَقِیَّهِ اللهِ فِی الْعَالَمِینَ عَجَّلَ اللهُ فَرَجَهُ وَ رَزَقَنَا اللهُ صُحبَتَهُ وَ اللَّعْنُ عَلَی أَعْدَائِهِمْ أَجْمَعِینَ».
مقدّمه
خدای متعال را شکر می‌کنیم که شب قدر یک مرتبه‌ی دیگر هم نصیب ما شد، یک مرتبه‌ی دیگر هم بر سر این سفره دعوت شدیم، سالم بودیم، در بیمارستان نبودیم، در بستر نبودیم، مشکلی پیش نیامد، در زندان نبودیم، به خانه‌ی دوست آمدیم، برای گدایی آمدیم، برای دیدار دلمان با امام زمان ارواحنا فداه آمده‌ایم، برای عرض تسلیت شهادت حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه به امام زمان ارواحنا فداه آمده‌ایم، برای تجدید بیعت با امام زمان ارواحنا فداه آمده‌ایم، آمده‌ایم تا از گناهان خودمان توبه کنیم، آمده‌ایم تا سفره‌ی دلمان را برای او باز کنیم، دیدیم گوشی شنواست و آمده‌ایم از دردهایمان بگوییم، آمده‌ایم تا از دشمن‌های خودمان شکایت کنیم، آمده‌ایم تا از خیانت خائنین به پناهگاهی پناه آورده باشیم، آمده‌ایم تا کارنامه‌ی ما را قبول کنند، آمده‌ایم تا سرنوشت ما را خوب کنند، آمده‌ایم تا ان شاء الله از امام زمان ارواحنا فداه بخواهیم که واسطه بشوند این کرونا برود، آمده‌ایم تا دوباره نمازجمعه‌های مان را بگیرم، آمده‌ایم تا اجتماعات میلیونی مجالس توسّل و شعائر دینی‌مان را از امام زمان ارواحنا فداه بخواهیم، آمده‌ایم تا التماس کنیم، آمده‌ایم تا امشب عاقبت به خیری خودمان و فرزندانمان را به امضاء برسانیم.
لذا چند نکته از قرآن شریف به مناسبت شب قدر به محضر شما تقدیم می‌دارم تا مقدّمه‌ی توسّل‌مان باشد، آمده‌ام تا در جمع شما بگویم یا امام زمان! درهم بخرید، خدایا! من که رویی ندارم تنها به محضر شما برسم، آمده‌ام تا بهمراه بندگان تو باشم.
پروردگار عزیز در دو سوره از قرآن کریم برای شب قدر چند خصوصیت بیان نموده است.
یکی از آن‌ها سوره مبارکه دخان است، خوشا به حال کسی که از اول ماه مبارک رمضان برنامه داشته است و هر شب صد مرتبه سوره مبارکه دخان را خوانده است، که به این‌ها وعده‌ی رسیدن به یقین داده شده است، و خوشا به حال کسانی که از ابتدای ماه مبارک رمضان تا امشب، هر شب هزار مرتبه سوره مبارکه قدر را خوانده‌اند، و یا لااقل همین امشب توانسته‌اند هزار مرتبه سوره مبارکه قدر را بخوانند، خدای متعال برای این‌ها سفره‌ی ویژه باز می‌کند چشم دیگری به آن‌ها می‌دهد و آن‌ها را با عالم جدیدی آشنا می‌کند.
شب قدر، شبِ برکت و مبارک
خدای متعال در سوره مبارکه دخان فرمود: «إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهٍ مُبَارَکَهٍ»،[۲] اول اینکه انزال قرآن در شب مبارکی است، آن شب چه ویژگی دارد؟ مبارک بودن. سراسر برکت است، هر کسی که گرفتار کسادی شده است، نماز او جان ندارد، حالِ دعا ندارد، اشک ندارد، زندگی او برکت ندارد، از بچه‌های خود خیر نمی‌بیند، داخل خانه‌ی او مدام دعوا هست، آتشِ شیطنت در خانه‌ی او روشن است، کسانی که سال‌هاست ازدواج کرده‌اند و چراغ زندگی آن‌ها هنوز روشن نشده است و دارای اولاد نشده‌اند، جوان‌هایی که جا مانده‌اند و الآن باید صاحب چندین اولاد می‌شدند اما هنوز خانواده‌ای تشکیل نداده‌اند، این‌ها بی‌برکتی است، کسانی که آرزو داشتند با قرآن کریم مأنوس بشوند ولی توفیق ندارند و تلاوت آن‌ها ضعیف است، کسانی که سال گذشته است اما حتّی یک مرتبه هم توفیق نداشته‌اند تا نماز شب بخوانند، کسانی که توبه‌ی نصوح بدست نیاورده‌اند. خدای متعال برای این‌ها می‌فرماید که اگر به دنبال برکت هستی این شب برکت دارد، «إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهٍ مُبَارَکَهٍ»، خودم به یک شبی نشانه‌ی برکت داده‌ام، بیایید و برکت بگیرید، هر کجا که کسادی و کمی دارید، امشب شبِ جوششِ چشمه‌ی برکتِ خدای متعال است.
«فِیهَا یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ»،[۳] هر امر حکیمی امشب تفریق می‌شود.
یکی از احتمالات این است که ما امشب برای همه‌ی شما سهم گذاشته‌ایم، نکند کوتاهی کنید، سعادت سال شما را توزیع کرده‌ایم، نکند گناه شما حاجب بشود و امشب هم توبه‌ی شما توبه نباشد و سهم شما به شما نرسد، حواس شما جمع باشد، بناست که یک سال خوشبخت و سرافراز زندگی کنید، بناست که عروس بیاورید، بناست که داماد داشته باشید، ما این سهم‌ها را مشخص کرده‌ایم، ولی باید برسید و بگیرید و زندگی خودتان را برای یک سال آباد کنید. «فِیهَا یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ»، یا هر امر حکیمانه‌ای را، می‌خواهید لقمان بشوید، دارای بصیرت بشوید، باید امشب تلاش کنید.
شب قدر، برتر از هزار ماه
در سوره مبارکه قدر، یک مسئله مسئله‌ی انزال قرآن کریم است.
اگر بنا باشد انسان به طور طبیعی مثلاً از بیماری کرونا شفاء بگیرد، قرنطینه و سختی می‌خواهد، تنگی نفس می‌کشد، این نفسی که ما الآن قدر آن را نمی‌دانیم، این شخص نمی‌تواند نفس بکشد و باید دستگاه بگذارند تا بتواند نفس بکشد، تا زمان بهبودی او طول خواهد کشید، خدای متعال رحم کند و به سرطان مبتلا نشویم، این‌هایی که گرفتار سرطان هستند، این‌هایی که گرفتار ام اس هستند، این‌ها چقدر هزینه می‌کنند؟ چقدر در به در هستند؟ ولی اگر بنا باشد بهبود حاصل بشود هم طول می‌کشد، این معالجات شیمیایی سختی زیادی دارد و زمان می‌برد، اما اگر راه میانبُر را خواستید و خواستید در لازمان خوب بشوید، یک «یا اباالفضل» بگو، یک نذری برای حضرت علی اصغر سلام الله علیه داشته باش، پشت پنجره فولاد دخیل ببند، آن‌هایی که در آنجا شفاء پیدا کردند نه در به دری داشتند، نه موی آن‌ها ریخت، نه نحیف شدند، نه هزینه کردند، امام رضا صلوات الله علیه یک نگاه می‌کنند و کار تمام می‌شود.
ریزش گناهان هم بطور طبیعی طول می‌کشد، اینکه عادت انسان نسبت به گناه ترک بشود زمان می‌برد، ولی امشب شبِ انزال قرآن کریم است، کاری که در بیست و سه سال انجام شده است خدای متعال در طی یک شب برای حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم انجام داده است، اگر بخواهید گناه شما یکجا بخشیده بشود باید اشک شب قدر داشته باشید، باید توبه‌ی شب قدر داشته باشید، اگر بخواهید به اندازه‌ی هشتاد سال عمرتان ذخیره‌ی آخرت داشته باشید و نور داشته باشید، هشتاد سال آرام آرام با نمازشب‌ها نور می‌گرفتید، با رفتن به حرم حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه نور می‌گرفتید، حال می‌خواهید نور هشتاد سال سیر و سلوک را یکجا داشته باشید، شب قدر «لَیْلَهُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ»،[۴] کار هزار ماهه را… می‌گویند اگر با جناب خضر نبی علیه السلام باشید راه صد ساله را طی یک شب طی می‌کنید، آن یک شبی که می‌شود ره صد ساله را طی یک شب طی کرد همین امشب است، «لَیْلَهُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ».
فیض آماده است، عطای خدا در حال ریزش است، باران رحمت در حال باریدن است، باران مغفرت در حال باریدن است، از آن طرف هیچ مشکلی نیست، قابلیّت درست کن، قابل باید قابل باشد، یعنی آیا ما امشب هم نمی‌خواهیم با شیطان قهر کنیم و امام زمان ارواحنا فداه را راضی کنیم؟
یکی از مهم‌های امشب «توبه» است، آن چیزی که شب قدر ما را قدر می‌کند، شب قدر یعنی شب ارزش، وقتی انسان گناه می‌کند بی‌ارزش می‌شود، شب قدر یعنی شب دعا، «قُلْ مَا یَعْبَأُ بِکُمْ رَبِّی لَوْلَا دُعَاؤُکُمْ»،[۵] دعا به انسان ارزش می‌دهد، توبه به انسان ارزش می‌دهد، توسّل به حضرات معصومین علیهم السلام، اینکه انسان به دریای ولایت حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه و اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین وصل بشود و دست انسان به دامان امام زمان ارواحنا فداه برسد قیمت پیدا می‌کند، هر چه می‌خواهید در اتّصال به این گنجینه‌ی الهی است، این بزرگواران مخازن حق تعالی هستند.
اگر می‌خواهید آن خیراتی که همه‌ی… «إِنَّ الْحَسَنَاتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئَاتِ»،[۶] تمام سیّئات را از بین می‌برد، جای آن امشب است.
دعا، توبه، انفاق و احسان، که حسنات در آن است، کمک‌های مؤمنانه، توبه هم توبه‌ی عملی است، کسی که خمس مال خود را نمی‌دهد همین امشب این مانع را برطرف کند، «اَللّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَحْبِسُ الدُّعَاءَ»،[۷] بر حسب روایات، یکی از چیزهایی که قطعاً مانع استجابت دعاست درآمد حرام است، زندگی آلوده است و خدای متعال هم دعا را قبول نمی‌کند. صله رحم، سجده‌های طولانی، توسّل به ذیل عنایات حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها، این‌ها خصوصیاتی است که می‌شود از سوره مبارکه قدر استفاده کرد.
یک مورد نزول عالم امری قرآن کریم است، صعود ما هم صعود عالم امری باشد خدای متعال کار هشتاد ساله‌ی ما را طی یک شب برای ما انجام می‌دهد، این اتّصال به عالم امر است.
دوم «ارزش پیدا کردن» است، ببینید که آیا نمره‌ی قبولی به شما می‌دهند یا نه، آیا شما را تحویل می‌گیرند یا نه، آیا برای شما ارزشی قائل می‌شوند، آیا امام زمان ارواحنا فداه نگاهی می‌فرمایند؟
شب قدر است، هر کسی که بی‌ارزش است بیاید، خدای متعال امشب در را باز کرده است، بیایید…
سوم نزول همه‌ی ملائکه است، جبرئیل به زمین آمده است، میکائیل به زمین آمده است، عزرائیل که با او سر و کار داریم امشب در خدمت امام زمان ارواحنا فداه است، بروید و یک حواله بگیرید که با ما مهربانی کند، ملک ارزاق در خدمت امام زمان ارواحنا فداه است، روح القدس آمده است، امشب چه قیامتی روی زمین است، امام زمان ارواحنا فداه امشب چه جلالی دارند، امام زمان ارواحنا فداه امشب چه سفره‌ی پُرباری دارند، این همه عوالم، همه به خدمت امام زمان ارواحنا فداه آمده‌اند، آیا برای من و تو نوبت نرسیده است که ما هم یک «یا صاحب الزّمان» بگوییم و یک جوابی بشنویم؟ «تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَهُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ».[۸]
شب قدر از هزار ماه برتر است، تلاش کن، اگر جامانده هم هستی تو را می‌رسانند، امام زمان ارواحنا فداه خیلی از گمشده‌ها را با طیّ الأرض رسانده است، امشب بناست که آقای ما با عنایت خاصّی ما را از این گمشدگی و گمراهی و حیرت و سرگردانی و بارهای سنگین رها کند، اگر این‌ها به خودمان واگذار بشود که به این سادگی حل نمی‌شود، اما اگر امام زمان ارواحنا فداه بخواهد زود می‌رسیم.
مسائلی راجع به شب قدر
یک نکته‌ی مهمّی که من امشب از شما درخواست می‌کنم، دعای فراوان برای امام زمان ارواحنا فداه است، جای «أللَّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ الْحجّه بن الحسن» امشب است، دعای شما نشانه‌ی آمادگی شماست، آن چیزی که حضرت لازم دارند آمادگی ماست، این آمادگی با دعای بر امام زمان ارواحنا فداه حاصل می‌شود.
«اَللّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ الْحُجَّهِ بْنِ الْحَسَنِ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَعَلى آبائِهِ فی هذِهِ السّاعَهِ وَفی کُلِّ ساعَهٍ وَلِیّاً وَحافِظاً وَقائِداً وَناصِراً وَدَلیلاً وَعَیْناً حَتّى تُسْکِنَهُ أَرْضَکَ طَوْعاً وَتُمَتِّعَهُ فیها طَویلاً» را فراوان بخوانید.
مسئله‌ی دوم این است که توبه اینطور باشد که دل شما به نحوی بشکند و به نحوی اشک بریزید و اظهار شرمندگی کنید که دل امام زمان ارواحنا فداه برای شما بسوزد، حضرت واسطه بشوند و شفاعت بفرمایند تا توبه‌ی ما قبول بشود. بیایید امشب همّت کنید و این را هم در دعاهای خودتان و هم در رفتار خودتان، اگر از کسی کینه دارید امشب دل خودتان را صاف کنید، اگر تابحال در خانه بداخلاقی می‌کردید بیایید و از این به بعد به امام زمان ارواحنا فداه قول بدهیم، تا زمانی که عواطف ما نسبت به یکدیگر سرشار نباشد خدای متعال ما را مورد رحم خودش قرار نمی‌دهد، ظالم نمی‌تواند به جایی برسد، ظلم خانوادگی، ظلم اقوامی، ظلم همسایگی، این‌ها به دست ما کار می‌دهد، ان شاء الله امشب تصمیم بگیریم، ان شاء الله دعای این علمای صالحی که در جلسه حضور دارند مستجاب است، دامان امام زمان ارواحنا فداه را بگیریم.
روضه و توسّل
از هرچه بگذریم سخن دوست خوش‌تر است، خوشا بحالِ کربلایی‌ها… پرچم حرم حضرت زینب کبری سلام الله علیها را هم آورده‌اند، همه کاره‌ی حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه بعد از شهادت ایشان حضرت زینب کبری سلام الله علیها بودند، چه علمداری! چه قهرمانی! هم فرزندان حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه را سالم به مدینه برگرداندند، این اطفال در برابر این همه گرگ صدمه ندیدند، حضرت زینب کبری سلام الله علیها ناموس حرم حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه را حفظ کردند، حضرت زینب کبری سلام الله علیها جان امام زین العابدین سلام الله علیه را حفظ کردند، فقط گویا یک جا…
آن هم سه ساله بود که در خرابه جا گذاشتند…
یکی از اولیای الهی در قم حالاتی دارد، پدر ایشان هم اهل تشرّف بودند، ان شاء الله خدای متعال آقای مصباح اعلی الله مقامه الشّریف را امشب با حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه محشور بدارند، او تشرّفات متعددی را از این حاج شیخ حسین فاضلی اعلی الله مقامه الشّریف نقل می‌کرد، می‌گفت وقتی به مقابل قبرستان شیخان رسید به یاد امام زمان ارواحنا فداه بود، عرضه داشت: آقا جان! ما اینقدر شما را یاد می‌کنیم، آیا شما هم ما را یاد می‌کنید؟ ناگهان صدای امام زمان ارواحنا فداه را شنید، آشیخ حسین! آیا در یاد داری که در فلان جا فلان گرفتاری را داشتی و در فلان جا درمانده بودی؟ چه کسی بود که مشکل تو را حل کرد؟ ما چه زمانی تو را فراموش کرده‌ایم؟
پسر ایشان می‌گفتند که من حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه را در عالم مکاشفه دیدم، دیدم این سه ساله با آن دست کوچک خود دست پدر خود را گرفته است…
حضرت رقیّه سلام الله علیها خیلی بابایی بودند و حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه هم خیلی این نازدانه را دوست داشتند…
می‌گویند در مقابل دروازه‌ی کوفه، وقتی سر مقدّس حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه را مقابل کجاوه‌ی حضرت زینب کبری سلام الله علیها آوردند، این نازدانه روی زانوی عمّه‌ی خود نشسته بود، همینکه پدر خود را دید همینطور خیره شد و نگاه می‌کرد… حضرت زینب کبری سلام الله علیها که کمی با این سر بریده صحبت کردند، ناگهان متوجه شدند که این سه ساله در حالِ قالب تهی کردن است، عرضه داشت: حسین جان! اگر با من حرف نمی‌زنی نزن، اما با این سه ساله حرفی بزن که در حال جان دادن است، گویا حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه همینجا تصرّفی نمودند و با این نازدانه صحبت کردند، گویا به این نازدانه وعده دادند و فرمودند که ملاقات من و شما در خرابه‌ی شام… این بود که این نازدانه منتظر بود، حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه وعده داده بودند که به خرابه‌ی شام می‌آیند… آنجا بهانه‌ی پدر را گرفت، حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه آمدند ولی با پا نیامدند بلکه با سر آمدند…
پدر! به من جواب بده! چه کسی محاسن تو را خونین کرده است؟ «مَن ذا الذی خضّبک بدمائک؟ یا أبتاه! مَن ذا الذی قطع وریدک؟»[۹]، چه کسی رگ‌های تو را بریده است؟ چرا پیشانی تو شکسته است؟…
مدام پدر را صدا می‌زد… ای کاش هیچ وقت تو را به این روز نمی‌دیدم…
ناگهان دیدند که حضرت رقیّه سلام الله علیها افتادند، فکر کردند به خواب رفته است، اما آمدند و دیدند که با پدر خود پر کشیده است…
یا زهرا…
[1] سوره مبارکه طه، آیات ۲۵ تا ۲۸
[۲] سوره مبارکه دخان، آیه ۳ (إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهٍ مُبَارَکَهٍ ۚ إِنَّا کُنَّا مُنْذِرِینَ)
[۳] سوره مبارکه دخان، آیه ۴
[۴] سوره مبارکه قدر، آیه ۳
[۵] سوره مبارکه فرقان، آیه ۷۷ (قُلْ مَا یَعْبَأُ بِکُمْ رَبِّی لَوْلَا دُعَاؤُکُمْ ۖ فَقَدْ کَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ یَکُونُ لِزَامًا)
[۶] سوره مبارکه هود، آیه ۱۱۴ (وَأَقِمِ الصَّلَاهَ طَرَفَیِ النَّهَارِ وَزُلَفًا مِنَ اللَّیْلِ ۚ إِنَّ الْحَسَنَاتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئَاتِ ۚ ذَٰلِکَ ذِکْرَىٰ لِلذَّاکِرِینَ)
[۷] دعای کمیل
[۸] سوره مبارکه قدر، آیه ۴
[۹] المنتخب فی جمع المراثی و الخطب، طریحی، صفحات ۱۳۶-۱۳۷ (… فقالت: ما هذا الرّأس ؟ قالوا لها: رأسُ أبیک. فرفعته من الطّشت حاضنه له وهی تقول: یا أباه ! مَن ذا الذی خضّبک بدمائک؟ یا أبتاه! مَن ذا الذی قطع وریدک؟ یا أبتاه ! مَن ذا الذی أیتمنی على صغر سنّی ؟ یا أبتاه ! مَن بقی بعدک نرجوه ؟ یا أبتاه ! مَن للیتیمه حتّى تکبر ؟ یا أبتاه ! مَن للنساء الحاسرات ؟ یا أبتاه ! مَن للأرامل المسبیّات ؟ یا أبتاه ! مَن للعیون الباکیات ؟ یا أبتاه ! مَن للضائعات الغریبات ؟ یا أبتاه ! مَن للشعور المنشرات ؟ یا أبتاه ! مَن بعدک ؟ واخیبتنا ! یا أبتاه ! مَن بعدک ؟ واغربتنا ! یا أبتاه ! لیتنی کنت الفدى ، یا أبتاه ! لیتنی کنت قبل هذا الیوم عمیا . یا أبتاه ! لیتنی وسدت الثّرى ولا أرى شیبک مخضّباً بالدّماء .ثمّ إنّها وضعت فمها على فمه الشّریف , وبکت بُکاءاً شدیداً حتّى غشی علیها ، فلمّا حرّکوها , فإذا بها قد فارقت روحها الدُنیا)