«أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ»
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ * رَبِّ اشْرَحْ لی صَدْری * وَ یَسِّرْ لی أَمْریَ * وَ احْللْ عُقْدَهً مِنْ لِسانی * یَفْقَهُوا قَوْلی»[۱].
«الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ العَالَمینَ وَ الصّلَاهُ عَلَی خَاتَمِ الْمُرْسَلِینَ طَبِیبِنا حَبیِبنَا شَفِیعِ ذُنوبِنَا أَبِی الْقَاسِمِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الْمَعْصُومِینَ سِیَّمَا الْحُجَّهُ بَقِیَّهِ اللهِ فِی الْعَالَمِینَ عَجَّلَ اللهُ فَرَجَهُ وَ رَزَقَنَا اللهُ صُحبَتَهُ وَ اللَّعْنُ عَلَی أَعْدَائِهِمْ أَجْمَعِینَ».
مقدّمه
از عنایات بی‌بدیل حق‌تعالی به بندگان خود، توفیق ارتباط با خدای متعال است، و زبان سؤال و مسئلت در محضر خدای متعال، و در وادی ارتباط فقیر با غنیّ مطلق، مضطرّ با مجیب المضطرّ، عبد با مولای خود؛ «دعا» سفره‌ی پذیرایی خدای متعال است، مائده‌ای است که همه‌ی برکات و خیرات فرع بر این دعاست.
ارزش دعا
از این رو خدای متعال فرموده است: «قُلْ مَا یَعْبَأُ بِکُمْ رَبِّی لَوْلَا دُعَاؤُکُمْ»،[۲] پیامبر من! بگو شما چه ارزشی دارید؟ اگر دعای شما نباشد چه جایگاهی نزد خدای متعال دارید؟
حال دو احتمال در این آیه هست، هر دو هم سازنده است، مایه‌ی تحوّل و دگرگونی انسان می‌شود.
یک معنا که ظاهر هم همین است، که اگر کسی بخواهد قیمت و اعتبار و آبرو پیدا کند باید بداند این‌ها از خدای متعال است و باید به خدای متعال رجوع کند و التماس کند تا خدای متعال به او لطف کند، چون خدای متعال عنایتِ خود را بر ما مشروط بر درخواست ما کرده است. هم آیه کریمه «فَاذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ»،[۳] دعا مصداقِ بارز ذکر است، و مولای ما به برده‌ی خود و به بنده‌ی خود اعلان می‌نماید که اگر می‌خواهی من او را یاد کنم و تو را نگاه کنم و تو را تحویل بگیرم باید مرا یاد کنی، و این ذکر ما… هر چیزی که ذکر باشد، روحِ آن همان احساس فقر و اظهار فقر در پیشگاه حضرت حق متعال است.
سراغ خدای متعال را بگیریم
در آیه ۱۸۶ سوره مبارکه بقره هم می‌فرماید: «وَإِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ ۖ أُجِیبُ دَعْوَهَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ ۖ فَلْیَسْتَجِیبُوا لِی وَلْیُؤْمِنُوا بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ»، که از غرر آیات قرآنی است و از لطیف‌ترین مضامینی است که دلِ بنده را نوازش می‌دهد و حال انسان را خوش می‌کند، محبّت خدا و لطف خدا و رفاقت خدا و همراهی خدا… اصلاً قابل وصف نیست.
وقتی خدای متعال به حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم خطاب می‌کند: بندگان من سراغ من را می‌گیرند؛ خودِ این موضوع یک نوع ارشاد است.
ای فقیرِ بیچاره! ای انسان درمانده! ای کسی که سر تا پای وجود تو را ضعف و ناتوانی است! چرا سراغ ولی‌نعمت خودت را نمی‌گیری؟ هر چیزی داری که برای خود تو نیست، تو هیچ چیزی نداری، آنچه داری برای خدای متعال است، خدای متعال هم دم به دم به تو عطاء می‌کند، حال که خدای متعال لحظه به لحظه وجود و عزّت و صحّت و معرفت و ایمان می‌دهد، چه لازم دارید که نمی‌دهد؟ خدای متعال کجا از رزق و موهبت و عطاء مضایقه کرده است؟ او دائم الفضل علی البریّه است، او باسط الیدین بالعطیّه است، او فیّاض علی الاطلاق است و بخلی در فیض خدای متعال وجود ندارد، هر کجا که نگرفته‌ای این تو بودی که نخواسته‌ای، هر کجا که نگرفتی تو مانع ایجاد کرده‌ای، وگرنه فاعل در فاعلیّت خود نقصی نداشت، کسری در عطای معطی نبود، تو ناقابل بودی، نقص در قابلیّت قابل بود که نگرفت، وگرنه فیض و لطف خدای متعال دائماً در حال نزول است، خدای متعال لحظه‌ای بساط فیض و آقایی خود را تعطیل نکرده است، و سفره‌ی کرم خود را جمع نکرده است.
لذا «وَإِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی» به آدم‌های غافلی مانند من می‌گوید: کجای کار هستی؟ چرا سراغ مولای خودت را نمی‌گیری؟ چرا شوق لقای خدای متعال را نداری؟ چرا مُرده و درمانده هستی؟ تو خدای متعال را داری! چرا مأیوس هستی؟ چرا با خدای متعال مرتبط نیستی؟
بعد از آنکه این مطلب واقعی و حقیقی را که زبان حال و قال بشر، پیدا کردن خدای خود است، گمشده‌ی بشر بجز خدای متعال نیست، اگر خدای متعال را بیابد همه چیز را بدست آورده است، و اگر خدای متعال را گُم کرده باشد خود را گُم کرده است، کسی که خود را گُم کرده است هیچ چیزی ندارد و همه چیز او گُم شده است.
بنابراین باید سراغ خدای متعال را گرفت، اما سراغِ خدای متعال را در بیرون از خودت نگیر، خدای متعال در زمین نمی‌گنجد، خدای متعال در آسمان نمی‌گند، آیا می‌خواهی به مسجد بروی و خدای متعال را ببینی؟ خدایی که در مسجد هست و در خانه‌ی نو نیست دیگر خدا نیست، «هُوَ مَعَکُمْ أَیْنَ مَا کُنْتُمْ»،[۴] چرا غافل هستید؟ او در همه جا و همه وقت و همه‌ی شرایط با توست، «وَإِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ»، خدای متعال دیگر واسطه را مطرح نکرده است.
اگر واقعاً این قضیه را می‌یافتم جان به جان‌آفرین تسلیم می‌کرد، خودِ خدای متعال به من آدرس می‌دهد، «لَا یَسَعُنِی أرْضِی وَلا سَمائِی»،[۵] خدای متعال یک جلوه‌ی کوچک به کوه کرد، هم کوه نابود شد، هم کسی که به کوه نگاه می‌کرد مدهوش شد.
از این جهت کوه و دریا و آسمان و خورشید، طاقتِ جلوه‌ی خدای متعال را ندارند، می‌خواهی خدای متعال را در کجا پیدا کنی؟ خودِ خدای متعال فرموده است: نه آسمان، نه زمین، نمی‌توانند عظمت خدای متعال را تحمّل کنند، پس خانه‌ی خدای متعال کجاست که من به خانه‌ی خدا بروم و سر به آستان خدا بگذارم؟ فرمود: «وَلکِن یَسَعُنِی قَلْبُ عَبْدِیَ الْمُؤْمِنِ»، باید من را در قلب خودت جستجو کنی، من برای خودم حرم ساخته‌ام، خانه‌ای درست کرده‌ام و آن در دلِ توست، قلبِ توست، «اَلْقَلْبُ حَرَمُ اَللَّهِ».[۶]
توضیحاتی در مورد شب‌های قدر
با این مقدّمه عرض می‌کنم که این دل همیشه این آمادگی را ندارد که خدای متعال را بیابد و به دامان رحمت خدای متعال متّصل شود و خود را تسلیم کند، خدای متعال اوقاتی را برای این جهت مختص کرده است، زمان‌ها و مکان‌هایی برای بیداری دل مؤثر هستند.
زیر قبّه‌ی حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه در مکان‌ها حالِ دیگری دارد، خوشا بحال کسی که شب قدر زائر ضریح شش گوشه‌ی جلوه‌ی کامل خدا حضرت اباعبدالله الحسین صلوات الله علیه است، اگر کسی در شب قدر آنجا باشد… صد و بیست و چهار هزار پیغمبر در شب قدر میهمان حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه هستند، و هر کسی در این میهمانی حضور داشته باشد صد و بیست و چهار هزار پیغمبر با او مصافحه می‌کنند، خیلی بالا می‌رود.
بیت الله الحرام جایی است که دلِ انسان بهانه‌گیر می‌شود، ایوان نجف عجب صفایی دارد، مضجع شریف ولی‌نعمت خودمان حضرت اباالحسن امام رضا صلوات الله علیه… این‌ها به دلِ ما می‌آیند و دل ما را نزد خدای متعال می‌برند، دل ما را صفا می‌دهند.
از نظر زمان هم «إِنَّ لِرَبِّکُمْ فِی أَیَّامِ دَهْرِکُمْ نَفَحَاتٍ أَلاَ فَتَعَرَّضُوا لَهَا»،[۷] در لحظات عمر شما نسیم‌هایی از جانب خدای متعال بر جان و قلب شما می‌وزد، نسیم بهاری که زمین مرده را زنده می‌کند، این نسیم رحمت الهی هم دل مرده‌ی شما را زنده می‌کند، «أَلاَ فَتَعَرَّضُوا لَهَا»، نکند در آن وقتی که نسیم عرش عطر وجود یار را از آنجا بر دل تو رسانده است، درب دل تو بسته باشد، با غفلت، با خواب، پرده‌ی غفلت، پرده‌ی معصیت روزنه‌ی قلب تو را بسته باشد و این نور و این نسیم به آنجا نرسد.
این است که ماه مبارک رمضان، سراسر زمینه‌ی وزش نسیم الهی است و خداوند عزیز هر شب اشخاصی را از تعلّقات آزاد می‌کند، این جهنّم وابستگی و دنیاپرستی و هواپرستی و پول‌پرستی و جاه‌طلبی… خدای متعال آزاد می‌کند و این زنجیرها را باز می‌کند، خدای متعال خود را نشان می‌دهد که انسان دیگر غیر از او را نپسندد،
آن کس که تو را شناخت جان را چه کند فرزند و عیال و خانمان را چه کند؟
این لیالی قدر در ماه مبارک رمضان، هم شب نوزدهم، هم شب بیست و یکم، هم شب بیست و سوم، شب تحیع است، یکی از دعاهایی که باید در شب بیست و سوم فراوان تکرار کرد «اللهم ارزُقنَا التجافی عَنِ دارِ الغُرُور وَ الانِابَهَ اِلی دارالخُلُود و الاستِعداد لِلمَوتِ قَبلَ حُلُول الفَوت»[۸]… عجب دعایی است! همیشه در بستر آلوده‌ی دنیا زندگی کردیم، در فضای مادّیت بدبو تنفّس کردیم، حال یک مرتبه خودت را بیرون بکش، این دل را تمیز کن و به خدای متعال بده، یک شب هم با خدای متعال باش.
شب بیست و سوم شب نتیجه است، ماه مبارک رمضان «أَوَّلُهُ رَحْمَهٌ وَ أَوْسَطُهُ مَغْفِرَهٌ وَ آخِرُهُ عِتْقٌ مِنَ اَلنَّارِ»[۹] آخر ماه مبارک رمضان رهایی و حرّیت است.
غلام همّت آنم که زیر چرخ کبود از آنچه رنگ تعلّق پذیرد آزاد است
لذا دعای شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان بدل ندارد، مثل ندارد، خدای متعال مهربان است، خدای متعال سفره‌ی رمضان دارد، خدای متعال سفره‌ی شب قدر دارد، خدای متعال بیست و سوم ماه مبارک رمضان سفره‌ی عفو خودش را شامل همه‌ی گنهکارها می‌کند، مگر اینکه کسی از خدای متعال حرام بخواهد.
لذا در این شب باید… «لَیْلَهُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ»،[۱۰] اگر در این شب یک رکعت نماز بخوانیم مانند این است که در هزار ماه نماز خوانده‌ایم، یک صدقه‌ی امشب صدقه‌ی هزار ماه در اوقات دیگر است، لذا هر کاری که می‌توانیم باید برای رضای خدای متعال و استجابت دعا انجام بدهیم، اطعام، انفاق، توجّه به ایتام، صله‌رحم، توبه از بداخلاقی، اگر کسی خمس مال خود را نمی‌دهد چه وقتی بهتر از شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان است؟
نگین ماه مبارک رمضان شب قدر است، شب قدر تمام عوالم در وجود امام زمان ارواحنا فداه خلاصه می‌شود، «تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَهُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ»،[۱۱] شب سرنوشت است، لحظه‌ی آن یا صعود است و یا سقوط، اگر کسی امشب بخشیده نشود دیگر بخشیده نمی‌شود، اگر در به روی کسی در این شب باز نشود معلوم می‌شود که «خَتَمَ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِهِمْ»،[۱۲] خدای متعال مُهر کرده است.
لذا امشب باید با همه‌ی وجود نالید و هر کاری که می‌توانیم برای راضی کردن خدای متعال انجام بدهیم انجام دهیم، کارهای خیری که در توان ما هست را انجام بدهیم، تلاوت قرآن کریم، احسان، نیکوکاری، پاک کردن مال، توبه، استغفار، صله رحم، توسّل، نماز شب. چیزی که از دست ما ساخته است از دست نرود، ظرفیت هشتاد سال عمر است، در طی یک شب از عالم خلق به عالم امر می‌رسیم، حرکت عالم امری برای ما پیش می‌آید، بدی‌های هشتاد سال ما می‌ریزد، آلودگی‌های ما شستشو می‌شود، خدای متعال با ما آشتی می‌کند و ما را در آغوش رحمت خود می‌گیرد و به ما مرحبا می‌گوید، «سَلَامٌ قَوْلًا مِنْ رَبٍّ رَحِیمٍ»،[۱۳] خدای متعال به بنده‌ی خود سلام می‌کند.
ولی در رأس کارهای خیر یکی دعای برای امام زمان ارواحنا فداه است، مخصوصاً دعای «اَللّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ الْحُجَّهِ بْنِ الْحَسَنِ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَعَلى آبائِهِ فی هذِهِ السّاعَهِ وَفی کُلِّ ساعَهٍ وَلِیّاً وَحافِظاً وَقائِداً وَناصِراً وَدَلیلاً وَعَیْناً حَتّى تُسْکِنَهُ أَرْضَکَ طَوْعاً وَتُمَتِّعَهُ فیها طَویلاً».
مرحوم آقای بهاءالدّینی در قنوت نمازهای خودشان این دعا را فراوان می‌خواندند، مدّتی ترک کردند و دوباره گفتند، از ایشان پرسیده شده بود که چه شد که مدّتی التزام نداشتید و دوباره برگشتید؟ فرموده بودند: امام زمان ارواحنا فداه به من پیغام دادند که ترک نکن.
دعای خیلی خوبی است، دعا به جان امام زمان ارواحنا فداه است، برای آقای خودمان دعا می‌کنیم، آیا ممکن است که ما برای حضرت دعا کنیم و حضرت برای ما دعا نکنند؟ مگر ما کسی را می‌شناسیم که مهربان‌تر از امام زمان ارواحنا فداه باشد؟ «مَنْ أَرادَ اللّهَ بَدَأَ بِکُمْ»،[۱۴] یکی از معانی «وَمُقَدِّمُکُمْ أَمامَ طَلِبَتِی وَحَوَائِجِ» این است که من پشت شما سنگر گرفته‌ام، خودم خجل هستم و با شما می‌آیم که ان شاء الله خدای متعال بخاطر شما به من هم نگاه کند، یک معنای دیگر آن هم این است که من هر چه برای خودم بخواهم در ابتدا برای شما دعا می‌کنم و بعد برای خودم دعا می‌کنم.
دعا برای فرج، دعا برای نجات حضرت حجّت ارواحنا فداه از چاه غیبت، دعا برای آمادگی ما، اینکه حضرت ظهور نمی‌کنند تقصیر ماست، ما آمادگی نداریم، وگرنه تشریف می‌آورند و اوضاع را سامان می‌دهند.
دعا برای انقلاب، دعا برای نایب امام زمان ارواحنا فداه، دعا برای دوستان و برادران ایمانی، دعا برای مقاومت، دعا برای گرفتارها، دعا برای شیخ ابراهیم زکزاکی مظلوم زندانی شده که پیرمرد و پدر شش شهید هستند. اگر ما برای بزرگانمان، برای امام زمان ارواحنا فداه، برای نایب امام زمان ارواحنا فداه، برای علمای صالح خودمان، برای اساتید و مشایخ خودمان، برای ذوی الحقوق خودمان دعا کنیم، بر حسب روایات ملائکه در حق ما دعا می‌کنند و می‌گویند: خدایا! صد برابرِ آن‌ها را به خود او بده.
دعای من فقط یک دعاست و معلوم نیست که آیا مستجاب بشود یا نشود، ولی وقتی من برای دیگران دعا می‌کنم ملک برای من دعا می‌کند و دعای ملک رد نمی‌شود.
نکته‌ی آخری که به محضر شما صاحب‌دلان که عاجزانه از تک تک شما خواهش می‌کنم برای عاقبت به خیری من هم دعا کنید، ان شاء الله شیطان این روزهای آخر عمر سرمایه‌ی ایمان را از ما نگیرد، ان شاء الله بی‌ولایت از دنیا نرویم.
عرضه می‌دارم بر حسب آنچه که هم اهل شهود مطرح می‌کنند، مرحوم سیّد بن طاووس می‌گوید: من شب قدر را دریافتم، نزول ملائکه به محضر امام زمان ارواحنا فداه را دیدم. آقای بهجت اعلی الله مقامه الشّریف به بعضی‌ها نسخه داده بودند که در طول لیالی ماه مبارک رمضان هر شب هزار مرتبه سوره مبارکه قدر را تا شب بیست و سوم بخواند، او هم دیده بود و به خدمت امام زمان ارواحنا فداه رسیده بود. اینکه انسان سوره مبارکه دخان را صد مرتبه در هر شب تا بیست و سوم ماه مبارک رمضان بخواند به انسان یقین می‌دهد و انسان حال و هوای شب قدر را می‌فهمد و باطن شب قدر را می‌فهمد.
ولی یکی از تجلّیات خدای متعال در شب قدر وجود نازنین حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها هستند. شب قدر ظرف نزول قرآن کریم است، یازده قرآن در وجود مبارک حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها نهفته است، یازده امام ما جلوه‌های فاطمی دارند، لذا توسّل به حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها در چنین شبی بسیار مهم است، امید می‌رود که حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها مادر کنند و نوازش کنند و به حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشّریف بسپارند که ایشان نزد خدای متعال شفیع بشوند و امشب پرونده‌ی ما را طاهر کنند.
روضه‌ی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها
وجود مقدّس حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه که این ایام ایامِ عزای ایشان است، پدرمان را از دست داده‌ایم، همه‌ی امّت یتیم شدند، چه چراغی خاموش شد، چه آفتابی غروب کرد، چه نعمتی از دست رفت، کنار بستر حبیبه‌اش، جانباز خانه‌اش، قربانی مسلخ عشقِ خود، حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها نشستند، ملاحظه فرمودند که بدن حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها هم نحیف شده است و به پهنای صورت مبارک خویش اشک می‌ریزند.
حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه عبارت عجیبی دارند، حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را مخاطب قرار دادند و عرض کردند: «یَا سَیِّدَتِی! مَا یُبْکِیکِ»[۱۵] چرا اینطور گریه می‌کنید؟
با اینکه پهلوی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها شکسته بود و بازو شکسته بود و صورت کبود بود و فرزند خود را از دست داده بودند و بین در و دیوار مانده بودند، ولی این دردها را نفرمودند، فرمودند: «أَبْکِی لِمَا تَلْقَى بَعْدِی» من به غربت شما بعد از خودم گریه می‌کنم، بی‌یاور شدید…
لا یوم کیومک یا اباعبدالله…
دعا
یکی از مسائلی که در پایان عاجزانه درخواست می‌کنم این است که شما عزیزان و پاکدلان و دل‌شکستگان برای مسئله‌ی انتخابات دعا کنید، دل‌ها به دست خدای متعال است، ان شاء الله یک حماسه‌ی حضور ملّی باشد، ان شاء الله ما در مقابل دشمنان سرافکنده نشویم که بگویند مردم خسته شده‌اند و نسبت به انقلاب خودشان حساس نیستند. حفاظت این انقلاب به حضور این مردم است، باید حضورِ این مردم حضورِ چشمگیر باشد، هم تلاش بفرمایید و قشون برای امام زمان ارواحنا فداه جمع کنید، این حفظ نظام مانور برای استقبال از امام زمان ارواحنا فداه است، و حفظ نظام به حضور حداکثری مردم حاصل می‌شود، اقتدار نظام است، اقتدار ایران است، اقتدار ملّت است.
دوم هم مسئله‌ی «انتخاب درست» است، بصیرت لازم داشته باشیم و از گذشته‌ها عبرت بگیریم و به دنبال افراد صالح باشیم. افرادی باشند که خوش‌سابقه و خوش‌نام باشند، قدم‌هایی در مدیریت و خدمت به تولید برداشته باشند، که مردم این موضوع را ببینند، ولایتمدار باشد، مؤمن باشد، ساده‌زیست باشد، پُرتحرّک باشد، اشرافیت نداشته باشد.
اگر در شب قدر چنین تحفه‌ای را بخواهیم خدای متعال کریم است، خدای متعال مجیب است، خدای متعال دوست دارد که ما دست گدایی بالا ببریم و همّت ما بلند باشد و چیزهای خوبی از او بخواهیم.
برای سلامتی رهبر بزرگوارمان، دوام عمر و عزّت و سلامت و اقتدار ایشان، برای نجات همه‌ی جوان‌ها، برای رفع این ویروس، برای رفع ویروس تبعیض، برای رفع فشارهای سوء مدیریتی و رفع فقر و پریشانی از مردم، والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته.
[۱] سوره مبارکه طه، آیات ۲۵ تا ۲۸
[۲] سوره مبارکه فرقان، آیه ۷۷ (قُلْ مَا یَعْبَأُ بِکُمْ رَبِّی لَوْلَا دُعَاؤُکُمْ ۖ فَقَدْ کَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ یَکُونُ لِزَامًا)
[۳] سوره مبارکه بقره، آیه ۱۵۲ (فَاذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ وَاشْکُرُوا لِی وَلَا تَکْفُرُونِ)
[۴] سوره مبارکه حدید، آیه ۴ (هُوَ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ فِی سِتَّهِ أَیَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَىٰ عَلَى الْعَرْشِ ۚ یَعْلَمُ مَا یَلِجُ فِی الْأَرْضِ وَمَا یَخْرُجُ مِنْهَا وَمَا یَنْزِلُ مِنَ السَّمَاءِ وَمَا یَعْرُجُ فِیهَا ۖ وَهُوَ مَعَکُمْ أَیْنَ مَا کُنْتُمْ ۚ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ)
[۵] کافی، جلد ۲، صفحه ۱۲۸، حدیث ۱۷ (لَا یَسَعُنِی أرْضِی وَلا سَمائِی وَلکِن یَسَعُنِی قَلْبُ عَبْدِیَ الْمُؤْمِنِ.)
[۶] بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام ، جلد ۶۷ ، صفحه ۲۵ (وَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلْقَلْبُ حَرَمُ اَللَّهِ فَلاَ تُسْکِنْ حَرَمَ اَللَّهِ غَیْرَ اَللَّهِ .)
[۷] بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام ، جلد ۶۸ ، صفحه ۲۲۱
[۸] اقبال، صفحه ۲۲۸
[۹] مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل ، جلد ۷ ، صفحه ۴۳۷ (وَ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ خَطَبَ اَلنَّاسَ آخِرَ یَوْمٍ مِنْ شَعْبَانَ فَقَالَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَظَلَّکُمْ شَهْرٌ عَظِیمٌ شَهْرٌ مُبَارَکٌ شَهْرٌ فِیهِ لَیْلَهٌ اَلْعَمَلُ فِیهَا خَیْرٌ مِنَ اَلْعَمَلِ فِی أَلْفِ شَهْرٍ مَنْ تَقَرَّبَ فِیهِ بِخَصْلَهٍ مِنْ خِصَالِ اَلْخَیْرِ کَانَ کَمَنْ أَدَّى فَرِیضَهً فِیمَا سِوَاهُ وَ مَنْ أَدَّى فِیهِ فَرِیضَهً کَانَ کَمَنْ أَدَّى سَبْعِینَ فَرِیضَهً فِیمَا سِوَاهُ وَ هُوَ شَهْرُ اَلصَّبْرِ وَ اَلصَّبْرُ ثَوَابُهُ اَلْجَنَّهُ وَ شَهْرُ اَلْمُوَاسَاهِ وَ شَهْرٌ یَزْدَادُ فِیهِ مِنْ رِزْقِ اَلْمُؤْمِنِ مَنْ فَطَّرَ فِیهِ صَائِماً کَانَ لَهُ مَغْفِرَهٌ لِذُنُوبِهِ وَ عِتْقُ رَقَبَتِهِ مِنَ اَلنَّارِ وَ کَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِهِ مِنْ غَیْرِ أَنْ یَنْقُصَ مِنْ أَجْرِهِ شَیْءٌ فَقَالَ بَعْضُ اَلْقَوْمِ یَا رَسُولَ اَللَّهِ لَیْسَ کُلُّنَا یَجِدُ مَا یُفَطِّرُ اَلصَّائِمَ فَقَالَ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یُعْطِی اَللَّهُ هَذَا اَلثَّوَابَ مَنْ فَطَّرَ صَائِماً عَلَى مَذْقَهِ لَبَنٍ أَوْ تَمْرَهٍ أَوْ شَرْبَهِ مَاءٍ وَ مَنْ أَشْبَعَ صَائِماً سَقَاهُ اَللَّهُ مِنْ حَوْضِی شَرْبَهً لاَ یَظْمَأُ بَعْدَهَا وَ هُوَ شَهْرٌ أَوَّلُهُ رَحْمَهٌ وَ أَوْسَطُهُ مَغْفِرَهٌ وَ آخِرُهُ عِتْقٌ مِنَ اَلنَّارِ مَنْ خَفَّفَ عَنْ مَمْلُوکِهِ فِیهِ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ وَ أَعْتَقَهُ مِنَ اَلنَّارِ وَ اِسْتَکْثِرُوا فِیهِ مِنْ أَرْبَعِ خِصَالٍ خَصْلَتَانِ تُرْضُونَ بِهِمَا رَبَّکُمْ وَ خَصْلَتَانِ لاَ غِنَى بِکُمْ عَنْهُمَا فَأَمَّا اَلْخَصْلَتَانِ اَللَّتَانِ تُرْضُونَ بِهِمَا رَبَّکُمْ فَشَهَادَهُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ تَسْتَغْفِرُونَهُ وَ أَمَّا اَللَّتَانِ لاَ غِنَى بِکُمْ عَنْهُمَا فَتَسْأَلُونَ اَللَّهَ اَلْجَنَّهَ وَ تَعُوذُونَ بِهِ مِنَ اَلنَّارِ .)
[۱۰] سوره مبارکه قدر، آیه ۳
[۱۱] سوره مبارکه قدر، آیه ۴
[۱۲] سوره مبارکه بقره، آیه ۷ (خَتَمَ اللَّهُ عَلَىٰ قُلُوبِهِمْ وَعَلَىٰ سَمْعِهِمْ ۖ وَعَلَىٰ أَبْصَارِهِمْ غِشَاوَهٌ ۖ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِیمٌ)
[۱۳] سوره مبارکه یس، آیه ۵۸
[۱۴] زیارت جامعه کبیره
[۱۵] بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام ، جلد ۴۳ ، صفحه ۲۱۸ (وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا حَضَرَتْ فَاطِمَهَ اَلْوَفَاهُ بَکَتْ فَقَالَ لَهَا أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ یَا سَیِّدَتِی مَا یُبْکِیکِ قَالَتْ أَبْکِی لِمَا تَلْقَى بَعْدِی فَقَالَ لَهَا لاَ تَبْکِی فَوَ اَللَّهِ إِنَّ ذَلِکِ لَصَغِیرٌ عِنْدِی فِی ذَاتِ اَللَّهِ قَالَ وَ أَوْصَتْهُ أَنْ لاَ یُؤْذِنَ بِهَا اَلشَّیْخَیْنِ فَفَعَلَ .)