«أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ»
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ * رَبِّ اشْرَحْ لی صَدْری * وَ یَسِّرْ لی أَمْریَ * وَ احْللْ عُقْدَهً مِنْ لِسانی * یَفْقَهُوا قَوْلی»[۱].
«الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ العَالَمینَ وَ الصّلَاهُ عَلَی خَاتَمِ الْمُرْسَلِینَ طَبِیبِنا حَبیِبنَا شَفِیعِ ذُنوبِنَا أَبِی الْقَاسِمِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الْمَعْصُومِینَ سِیَّمَا الْحُجَّهُ بَقِیَّهِ اللهِ فِی الْعَالَمِینَ عَجَّلَ اللهُ فَرَجَهُ وَ رَزَقَنَا اللهُ صُحبَتَهُ وَ اللَّعْنُ عَلَی أَعْدَائِهِمْ أَجْمَعِینَ».
مقدّمه
ایّام الله ماه خداست، ماه اسلام است، ماه صیام است، ماه قیام است، و ماه تمحیص، ماه مبارک رمضان سیّد الشّهور است، و شب قدر در این ماه نگینِ شبهای عالَم است و سیّد لیالی روزگار است.
اهمیّت دعا در ماه مبارک رمضان
دستوری که وجود مبارک مولی الموحدین حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه در ارتباط با ماه مبارک رمضان صادر میکنند، و درواقع ظرفیتِ ماه مبارک رمضان را به ما ارائه میکنند تا ما استفادهی کامل را داشته باشیم، فرمودند: «عَلَیْکُمْ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ بِکَثْرَهِ اَلاِسْتِغْفَارِ وَ اَلدُّعَاءِ»[۲]، در ماه مبارک رمضان دو مسئله و دو باب رحمت و دو رمز صعود و دو شهپر برای پرواز به سوی خدای متعال در اختیار شماست، یک مورد دعا و یک مورد هم استغفار.
«فَأَمَّا اَلدُّعَاءُ فَیَدْفَعُ عَنْکُمُ اَلْبَلاَءَ» اما دعا سنگر است، دژ است، سپر است، حصن است، کسانی که در معرض طوفانها قرار میگیرند و تندبادهای زندگی، انواع بلاها و مصائب و شدائد به آنها هجوم میآورد، باید به تکیهگاه دعا پناه ببرند، و دعا هم سلاح است و هم سپر است، دعا هم راه است و هم مقصد است، دعا ذوب شدن در ذات ربوبی است، دعا اتّصال دل به دلآفرین و دلدار و دلبر است، باید مسئلهی دعا را بعنوان یک امر سرنوشتساز که روح همهی عبادتهاست و رمز بندگی خدای متعال است در این ماه جدّی بگیریم و مطمئن باشیم که خدای متعال اکرم الأکرمین است، و کسی که کریم است در ضیافتِ میهمانِ خود کم نمیگذارد، میزبانی است که دوست دارد میهمانِ او دستِ نیاز به سوی او باز کند و سفرهی دل را در محضر او بگستراند و همهی نیازهای او را به بینیاز عرضه کند.
دعا رمز موفقیت در زندگی است و ماه مبارک رمضان ماه دعاست، بخصوص شبهای قدر، «لَیْلَهُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ»[۳]، شب قدر شبِ ارزش است، انسانِ سرمایهباخته و ارزشباخته باید در شب قدر ارزشِ خود را بدست بیاورد و آنچه را که از دست داده است در این شب جبران کند، شب قدر شب محاسبه است، شب سنجش است، شبی است که باید نامهی عملِ خود را دقیقاً مورد محاسبه قرار بدهد و از خود مؤاخذه کند، شب قدر است، شبی است که باید درآمد و هزینهی سالمان را بررسی کنیم، ولی شب قدر شب سرنوشت است، شبی است که خدای حکیم ودود و رئوف و رحیم به ما تنبّه داده است، امشب آخرین مهلت است، ببین چه سرنوشتی را میتوانی برای خودت رقم بزنی، «إِنَّ اللَّهَ لَا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِم»[۴]، «لَمْ یَکُ مُغَیِّرًا نِعْمَهً أَنْعَمَهَا عَلَى قَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ»[۵]، خدای متعال هم نعمتها را گزاف از کسی نمیگیرد… نعمت سلامتی نعمتی است که جایگزین ندارد، نعمت امنیت، نعمت ایمان، نعمت حکومت صالح، رهبر خوب، دوستان خوب، خانوادهی خوب، مردم خوب، فرهنگ خوب، کدامیک از این نعمتها جایگزین دارد؟ اما چه میشود که انسان میبیند بلای عمومی آمد، کرونا همهی خانوادهها را تهدید میکند، فقر، گرانی، تبعیض، مشکلات کمر امّت را خم میکند، شب قدر شب تفکّر در علل این مسائلی است که انسان ناخواسته با آنها دست و پنجه نرم میکند.
یک شبی بیدار شو دولت بگیر…
آن شبی که انسان زمینه دارد دل را به خدای غنی مقتدر جواد وهاب واهب العطایا، عفوّ غفور ستّار وصل کند، و هر آنچه آرزو دارد، فوق آرزوی خود را بگیرد، شب قدر است.
شب قدر عادی نیست، از دست دادنِ فرصت شب قدر از دست دادنِ یک عمر است، «لَیْلَهُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ»، هزار ماه حدود هشتاد سال است که عمرِ متعارف ما همین حدود است، انسان میتواند در یک شب به اندازهی هشتاد سال پیش برود و راه طی کند و عروج کند و به اندازهی هشتاد سال خلأها و کسریها را پُر کند و نقصها را جبران کند و عیبها را به کمالات تبدیل کند.
«اِغتَنِمُوا الفُرَص»، اگر کسی در شب قدر بخشیده نشود دیگر این در به روی او باز نیست، مگر اینکه روز عرفه در عرفات بنالد.
بنابراین این توصیهی حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه در این ماه به دعا، جدّی گرفته شود.
این «دعا» هم آنچه که انسان در عمقِ جان خود از نبودها و خلأها و گناهها و عیوب و نواقص و ضایعات عمری شناسایی میکند، و خود قدرتِ جبرانِ آن را ندارد، باید دامان رحمتِ خدای متعال را محکم بگیرد و در دعای خود با اطمینان، که خدای متعال تضمین نموده است که «ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ»[۶]، «وَإِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ ۖ أُجِیبُ دَعْوَهَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ ۖ فَلْیَسْتَجِیبُوا لِی وَلْیُؤْمِنُوا بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ»[۷]، پیامبر من! بندگان من سراغِ من را از تو میگیرند و به دنبال من میگردند…
وقتی خدای متعال این عطش بندگان خود را نسبت به خود با پیامبر خود مطرح میکند، دیگر به پیامبر دستور نمیدهد که تو آدرس بده، بلکه خودِ خدای متعال بر سرِ راه ما قرار میگیرد و در دلِ ما استقرار پیدا میکند.
بندهی من به کجا میروی؟ به کجا رفتی که من آنجا نبودم؟ «فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَهَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ» من که کنار تو هستم، من که با تو هستم، من که هیچ وقت تو را تنها نگذاشتم، تو که همیشه در سایهی من بودی. «قَریبٌ»؛ خیلیها نزدیک هستند ولی بیاعتنا هستند، ولی نگاه نمیکنند، خدای متعال میفرماید: من نزدیک هستم و اگر با من حرف بزنی من با تو حرف میزنم، اگر چیزی از من بخواهی به تو میدهم، اگر من را صدا بزنی لبّیک میگویم، «أُجِیبُ دَعْوَهَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ» اگر با من کار دارید رو به من بیایید و با خودم صحبت کنید که من خودم پاسخ میگویم، خدای متعال سمیع است و خدای متعال مجیب است.
از جمله کلماتی که موجب استجابت دعا میشود این است که خدای متعال را به این اسماء حسنی صدا بزنیم، یا سمیع و یا مجیب! ای کسی که میشنوی و ای کسی که جواب میدهی، «أُجِیبُ دَعْوَهَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ»، من به هر کسی که من را بخواند پاسخ میدهم، ولی توقع هم دارم، همانطور که من جواب شما را میدهم شما هم جواب من را بدهید.
خدای متعال به ایمان و امانت و صداقت و خوبیها و تقوا و معرفت و محبّت خود و آل رسول علیهم السلام دعوت کرده است، «قُلْ لَا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبَى»[۸]، شما هم جواب بدهید، شما هم با من باشید، شما هم خواستهها و دعاهای من را استجابت کنید.
اهمیّت استغفار در ماه مبارک رمضان
مورد دوم «استغفار» است. حضرت فرمودند: «عَلَیْکُمْ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ بِکَثْرَهِ اَلاِسْتِغْفَارِ وَ اَلدُّعَاءِ»، استغفار در همهی زمینهها، بخصوص برای خلاصی از شدائد و تنگناهای زندگی و نجاتِ از شرِ قویترین دشمن که دشمنِ باطنی است و نفسِ أمّاره است، باید به خدای متعال پناه برد و از خدای متعال کمک خواست، «وَ أَعِنِّی بِالْبُکَاءِ عَلَى نَفْسِی»[۹]، خدایا! در درون به من کمک کن تا اینکه من به حالِ خودم گریه کنم، چیز کمی از دست ندادهام، فرصتسوزی کردهام، عمرِ من بر باد رفته است، وقتی پروندهی روزها و شبهای خودم را ورق میزنم میبینم چه فرصتهای طلایی در اختیار بوده است و من از دست دادهام، جای استغفار است.
خدای متعال در قرآن کریم نجات از همهی مشکلات را پیشبینی فرموده است و وعده داده است، «مَا کَانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ یَسْتَغْفِرُونَ»[۱۰]، اگر دیدید بلا آمده است، اگر دیدید عذاب در حالِ آمدن است، اگر دیدید ابرِ تیرهی ظلمانیِ فقر بر سرِ شما سایه افکنده است، اگر دیدید دشمنِ غدّار نفوذیهای خودش را بین شما فرستاده است و سره از ناسره تشخیص داده نمیشود، و اگر دیدید توفیقات شما کم شده است و معصیت زیاد شده است و عواطف کمرنگ شده است، اینجا جای استغفار است، «تُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِیعًا أَیُّهَ الْمُؤْمِنُونَ»[۱۱]، ای همهی مؤمنین! توبه کنید.
این استغفار هم دنیای ما را و هم آخرت ما را آباد میکند، «استغفار» خودیابی و آسیبشناسی و توجّه به دشمن و دشمنشناسی است.
آدمی که با دشمن زندگی مسالمت آمیز داشته است و دشمن پدرِ او را درآورده است و آن شخص نمیدانسته است که این دشمن است که در حالِ خنجر زدن از پشت است، استغفار باعث میشود که انسان دشمن را بشناسد، انسان شیطان بزرگ را بشناسد، انسان این دنیای غرب فریبکار را بشناسد.
اینها حقیقتِ استغفار است که انسان بلا و آسیب و دشمن و مرض و درد را خوب میشناسد و بیدار میشود و در مقام مراجعهی به طبیب و پناه برمیآید و میگوید: «استغفرالله» خدایا من را ببخش، «اتوب الیه» خدایا! توبه میکنم، «فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کانَ غَفَّاراً * یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْکُمْ مِدْراراً * وَ یُمْدِدْکُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنِینَ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ جَنَّاتٍ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ أَنْهاراً»[۱۲].
بنابراین عزیزان من، برادران من، خواهران من، شب قدر یک شب است و تکرار ندارد، نمیدانیم برای سال دیگر هستیم یا نیستیم، دلها را بیکینه کنیم، زبانها را صادق کنیم، نیّتها را خالص کنیم، و با همهی وجود به درگاه معبود بنالیم. هم اینکه از خدای متعال بخواهیم خواستهها و گرفتاریها و کمبودها و مشکلاتمان را با قدرت بیکران خود رفع کند و به داد ما برسد و هم استغفار کنیم، در ظلم به یکدیگر، در غفلت نسبت به حالِ یکدیگر، در غفلت از حقیقت شهدا، امام شهدا، این نظام مظلوم، بیتوجّهی خود را در نظر بگیریم و استغفار واقعی داشته باشیم.
حضرت فرمودند: خدای متعال بلا را با دعا از شما دفع میکند، و گناهان شما را با استغفار محو میکند.
تمام گرفتاریها برای ظلم است، ظلم به نفس همان گناه است، ظلم به دیگران همان تجاوز به حقوق عامّه و نادیده گرفتنِ حقوق دیگران است.
توسّل در شب قدر را جدّی بگیرید
در شب قدر، هم توسّل به حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را جدّی بگیرید، که فرمودند: «مَنْ عَرَفَ فَاطِمَهَ حَقَّ مَعْرِفَتِهَا فَقَدْ أَدْرَکَ لَیْلَهَ اَلْقَدْرِ»[۱۳]، مادری مهربانتر از حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها سراغ نداریم.
شب قدر پروندهی همهی عالمیان به محضر امام زمان ارواحنا فداه عرضه میشود، فرودگاه همهی ملائکه در آن شب قلب مبارک امام زمان ارواحنا فداه است. دامان ایشان را بگیرید و با این عبارت به حضرت وصل بشوید، «یَا أَیُّهَا الْعَزِیزُ مَسَّنَا وَأَهْلَنَا الضُّرُّ وَجِئْنَا بِبِضَاعَهٍ مُزْجَاهٍ فَأَوْفِ لَنَا الْکَیْلَ وَتَصَدَّقْ عَلَیْنَا»[۱۴].
پیشاپیش شهادت حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه را با همهی وجود خود به امام زمان ارواحنا فداه تسلیت عرض میکنم. به رهبر عزیزمان، پرچمدار نهضتمان، مقتدا و پناهگاه ما در غیبت امام زمان ارواحنا فداه تسلیت عرض میکنم. به شما مردم خوبم، برادران و خواهران صاحبدل خودم هم تسلیت میگویم و هم التماس دعا دارم.
نکاتی در مورد انتخابات
در پایان بر حسب وظیفهی جمعه چند جمله در رابطه با اوضاع زمان عرض خواهم کرد.
همانگونه که در جمعهی چند هفتهی قبل تقاضا و توصیهی خودم را در اینکه سرنوشت مملکت به دست آحاد مملکت است، و این حضور شما در سرنوشتسازترین انتخابات که انتخاب رئیس جمهور است، هشتاد درصد ظرفیت کشور از همهی موقعیتها در اختیار رئیس جمهورِ مملکت است، خیلی مهم است، سرنوشت همهی امور را به دستِ او میسپاریم، شما را به خدا قسم میدهم خالی از حرکتهای جریانی و تعصباتِ قبیلهای، فردی را درنظر بگیرید که امین باشد، مؤمن باشد، آمدنِ او مایهی آرامش و وحدت عمومی باشد، جامعه را دوقطبی نکند، و جهادگر باشد، مردم را دوست بدارد، متواضع باشد، سادهزیست باشد، سوابقِ نامزدها را بررسی کنید و آن را علامتِ کارایی ببینید، با چشم بسته به کسی رأی ندهیم، از قافله هم عقب نمانیم، این عزّت ملّی است، اقتدار کشور است که خودِ مردم سرنوشتِ خودشان را رقم میزنند، خودِ این مردم انقلاب کردند، خودِ این مردم در صحنه هستند و به دشمن امید نمیدهند و بلکه خودشان را امیدوار میکنند.
نکتهی دوم، جای تأسف و سؤال است، این فایل صوتی نسبت به قهرمان ملّی ما، قهرمان مذهبی ما، قهرمان مقاومت ما، شهید سلیمانی عزیز و این نوع فایلها، و این نوع مصاحبهها، حکایت از برخی نقشهها دارند، مردم عزیز ما بصیرت و بینایی دارند و ان شاء الله این مسائل بر بصیرت آنها بیفزاید و با چشم بازتر برای انتخابات حضور پیدا کنند و افرادی که بازیچهی شرق و غرب نیستند و هم در گفتار صادق هستند و هم در رفتار امین هستند را انتخاب میکنند.
دعا
خدایا! تو را به محمد و آل محمد علیهم السلام قسم میدهم امام زمان ارواحنا فداه را برسان.
خدایا! توفیق درک شب قدر و دستیابی به فیوضات بیکران آن شب را به آحاد مردم ما و مؤمنین عالَم روزی بفرما.
خدایا! برای جوانهای ما سرنوشتی همراه با عزّت و سعادت و پویایی و متخلّق بودن به اخلاق و پاکدامنی و پاکدستی رقم بزن.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته
[۱] سوره مبارکه طه، آیات ۲۵ تا ۲۸
[۲] روضه الواعظین ، جلد ۲ ، صفحه ۳۴۰ (وَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : عَلَیْکُمْ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ بِکَثْرَهِ اَلاِسْتِغْفَارِ وَ اَلدُّعَاءِ فَأَمَّا اَلدُّعَاءُ فَیَدْفَعُ عَنْکُمُ اَلْبَلاَءَ وَ أَمَّا اَلاِسْتِغْفَارُ فَیُمْحَى بِهِ ذُنُوبُکُمْ.)
[۳] سوره مبارکه قدر، آیه ۳
[۴] سوره مبارکه رعد، آیه ۱۱ (لَهُ مُعَقِّبَاتٌ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ یَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّىٰ یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ ۗ وَإِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ سُوءًا فَلَا مَرَدَّ لَهُ ۚ وَمَا لَهُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَالٍ)
[۵] سوره مبارکه انفال، آیه ۵۳ (ذَٰلِکَ بِأَنَّ اللَّهَ لَمْ یَکُ مُغَیِّرًا نِعْمَهً أَنْعَمَهَا عَلَىٰ قَوْمٍ حَتَّىٰ یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ ۙ وَأَنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ)
[۶] سوره مبارکه غافر، آیه ۶۰ (وَقَالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ ۚ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ)
[۷] سوره مبارکه بقره، آیه ۱۸۶
[۸] سوره مبارکه شوری، آیه ۲۳ (ذَٰلِکَ الَّذِی یُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ ۗ قُلْ لَا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبَىٰ ۗ وَمَنْ یَقْتَرِفْ حَسَنَهً نَزِدْ لَهُ فِیهَا حُسْنًا ۚ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَکُورٌ)
[۹] مصباح المتهجد ، جلد ۲ ، صفحه ۵۸۲
[۱۰] سوره مبارکه انفال، آیه ۳۳ (وَمَا کَانَ اللَّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَأَنْتَ فِیهِمْ ۚ وَمَا کَانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ یَسْتَغْفِرُونَ)
[۱۱] سوره مبارکه نور، آیه ۳۱ (وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَیَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا ۖ وَلْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَىٰ جُیُوبِهِنَّ ۖ وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِی إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِی أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِینَ غَیْرِ أُولِی الْإِرْبَهِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِینَ لَمْ یَظْهَرُوا عَلَىٰ عَوْرَاتِ النِّسَاءِ ۖ وَلَا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ مَا یُخْفِینَ مِنْ زِینَتِهِنَّ ۚ وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِیعًا أَیُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ)
[۱۲] سوره مبارکه نوح، آیات ۱۰ تا ۱۲
[۱۳] عوالم العلوم ، جلد ۱۱ ، صفحه ۹۹
[۱۴] سوره مبارکه یوسف، آیه ۸۸ (فَلَمَّا دَخَلُوا عَلَیْهِ قَالُوا یَا أَیُّهَا الْعَزِیزُ مَسَّنَا وَأَهْلَنَا الضُّرُّ وَجِئْنَا بِبِضَاعَهٍ مُزْجَاهٍ فَأَوْفِ لَنَا الْکَیْلَ وَتَصَدَّقْ عَلَیْنَا ۖ إِنَّ اللَّهَ یَجْزِی الْمُتَصَدِّقِینَ)